“Тагтаа”хэвлэлийн газрын үүсгэн байгуулагч, зохиолч, орчуулагч Батсуурийн Баясгалантай хөөрөлдлөө. Шинэ үеийн уншигчдын оюуны таашаалд нийцсэн “Аварга далавчтай өвгөн”, “Аз жаргалтай төгсгөлүүд”, "Хар захын гудамжны Спиноза" зэрэг олон сайхан бүтээлийг эх хэлнээ хөрвүүлсэн түүний үг манай уран зохиолын хүрээнийхний хувьд үнэ цэнтэй байх биз ээ.
ЛХАГВАСҮРЭНГИЙН БАТЦЭНГЭЛ: Өөрөө өрнө, дорнын шилдэг өгүүллэгийн түүврүүд, Нобелийн шагналт зохиолч Орхан Памукийн “Цас” роман зэрэг нэлээд зангарагтай бүтээлүүдийг монголчилсон дуун хөрвүүлэгч. Дэлхийн утга зохиолын чиг хандлагыг тэгэхээр нэлээд гадарлаж байгаа байх. Манай Монголын уран зохиол ямар төвшинд явж байгаа бол?
БАТСУУРИЙН БАЯСГАЛАН: Зохиол бичиж буй хүмүүсийн боловсрол, өөрсдийгөө боловсруулсан түвшин маш зөрүүтэй л дээ. Орчин үеийн зохиолчид маш их судалгаа хийж, цэгцтэй мэдлэг, мэдээллээр зохиолынхоо гол нурууг босгож бичдэг. Боловсорсон бичээчдийн зохиол хий багатай, олон өнцөгтэй, гаргалгаа сайтай, уншигчдад нэг талын бус маш олон талын эргэцүүлэл төрүүлэх чадвартай байдаг. Сайн торго шиг нэхээс нь чигжүү бичлэгтэй зохиолууд зохиолчийнхоо авьяасаас гадна өөрсдийгөө зохиолч болгож боловсруулсан нөр их хөдөлмөрийг бэлхнээ харуулж байдаг. Би нэг их уншаагүй л дээ. Гэхдээ манай зохиолчдын бүтээл мөнөөх торгонуудын хажууд загасны тор шиг нэхээс нь өм цөм, цоорхой ихтэй санагддаг. Байгалиас заяасан авьяасдаа голдуу найдаж, оочин цоочин сонссон юмсаа мухар сүсгийн чанартай бодролуудаар голдуу гөрдөж томсон бичлэгүүд олон таардаг. Мэдээж би бүгдийг нь тэгж муулахгүй. Нийтлэг анзаарагдаж буй зүйлсийг л хэлж байна. Жишээ нь, хөгжмийн зохиолч болохын тулд зөвхөн сонсголтой байгаад л болчихгүй. Том том дуурь, романс, симфони бичихийн тулд заавал мэргэжлийн хөгжмийн сургуульд академик боловсрол эзэмшсэн байх ёстой шүү дээ. Уран зохиолын хөдөлмөр ч бас үүнтэй адил. Гэтэл манайд уран зохиолын боловсролыг үнэлдэг нэг ч хүн байдаггүй. Их сургуулиудад нь мэргэжлийн туурвилч бэлддэг анги байхгүй мөртлөө мэргэжлийн шүүмжлэгчдийг жил бүр хэдэн арваар нь төгсгөдөг. Шүүмжлэгчдээ л мэргэжүүлвэл бүтээгчид нь заяа, заваг хоёроороо болно биз гэсэн хандлагатай байдаг юм шиг. Мэргэжлийн шүүмжлэгчид нь сонирхогчдын бүтээлийг мэргэжлийн үүднээс шүүх юм байх. Би энэ тогтолцоог нь ер ойлгодоггүй л дээ. Энэ мэтээс авахуулаад бидэнд хоцрогдох шалтгаан бишгүй бий санагддаг.
Л.Б: Яруу найргийн хувьд ямаршуухан байх шиг байна?
Б.Б: Яруу найраг хүүрнэл зохиолоос өөр шүү дээ. Ёстой авьяас, мэдрэмж нь хөтөлдөг урлаг байх. Манайхны шүлгүүд сайхан л санагддаг. Зарим талаар илүү ч юм шиг. Илүү санагдаж байгаа нь тухайн шүлгийг би төрөлх хэлээрээ хүртэж буйд байгаа байх.
Л.Б:Сүүлийн үед ямар бүтээлүүд орчуулж байна?
Б.Б:Дэлхийн шинэ үеийн уран зохиолын өнгө төрх, чиг хандлага, шинээр гарч ирж буй авьяаслаг зохиолчидтой уншигчдаа танилцуулах санаатай нэг өгүүллэгийн түүвэр эмхэтгэн орчуулж байна. Дотроо постмодерн эрин үеийнхэн, нэн шинэ үеийнхэн гэсэн хоёр хэсэгтэй. Постмодерн эрин үеийнхэн дотор дэлхийд аль хэдийнэ хүлээн зөвшөөрөгдчихсөн ч манайд төдийлөн танил бус зохиолчид, нэн шинэ үеийнхэн дотор нь дэлхийд цоо шинээр гарч ирж буй, манайд бол бүр огт дуулдаж байгаагүй зохиолчдын шилдэг өгүүллэгүүд орж буй юм. Монгол уншигчдын чихэнд олон шинэ нэр хоногшуулж, хоцорч уншиж буй цаг хугацааг нь нэлээн сайн дөтлүүлчих түүвэр болох байх. Дараа нь Италийн зохиолч Умберто Экогийн “Сарнайн нэр” романыг уншигчдадаа хүргэнэ.
